Η Ελευθερία ως επιλογή
Η ακόλουθη εργασία εξετάζει την ελευθερία ως απόφαση και ως επιλογή.
Μελετώντας την ανθρώπινη συμπεριφορά οι επιστήμονες κατέληξαν ότι ο άνθρωπος δεν ζει προκαθορισμένα όπως όλα τα άλλα πλάσματα, αλλά κατευθύνει τη ζωή του. Είναι δηλαδή προκαθορισμένος να αποφασίζει ελεύθερα. Στην παρούσα εργασία εξετάζουμε τρεις περιπτώσεις ανθρώπων που έζησαν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επανάσταση, όπου η οι συνθήκες της ζωής τους ανάγκασαν να πάρουν κάποιες αποφάσεις.
Οι αποφάσεις που πήραν, καθόρισαν την πορεία της ζωής τους, αλλά και τη πορεία της ζωής και πολλών άλλων ανθρώπων. Ανεξάρτητα πάντως από τα αποτελέσματα αυτών των επιλογών τους, οι αποφάσεις που πήραν ήταν προϊόντα της ελεύθερης θέλησής τους.
Εργασία
Κείμενο 1
Διαβάστε την παρακάτω επιστολή που στάλθηκε από έναν Μουσουλμάνο στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια.
Αίγινα, 18 Δεκεμβρίου 1828
Εξοχότατε Κυβερνήτη της Ελλάδας
Είμαι Μουσουλμάνος στην θρησκεία, το γένος Αλβανός, αλλά πολίτης Έλληνας, γιατί αγωνίστηκα σε όλο το διάστημα του ελληνικού αγώνα για την ελευθερία[1] .
Και αγωνίσθηκα όχι επειδή αναγκάστηκα, αλλά από επιλογή, γιατί μισώ την τυραννί[2] α, και συμπαθώ την τυραννισμένη ανθρωπότητα. Έτυχαν μάλιστα πολλές φορές που θα μπορούσα να απολαύσω και πλούτη και δόξα, αλλά τις περιφρόνησα, μόνο και μόνο επειδή αγαπούσα την ελευθερία[3] , και για να μη βλάψω τους Έλληνες που αγωνίζονταν για την Ελευθερία τους.[4] Η απόφασή μου όμως αυτή με κατάντησε στην πιο μεγάλη φτώχεια [...]
Αν λοιπόν πιστεύετε ότι το ελληνικό έθνος χρωστά μια κάποια ευγνωμοσύνη, προς όσους αλλοεθνείς, και μάλιστα τούρκους δικαίωσαν τους αγώνες του, και αν αυτή η δικαίωση αξίζει μιας φροντίδας, παρακαλώ, αν επιθυμείτε, να έχω μια κάποια φροντίδα ώστε να μην πεθάνω της πείνας μαζί με την οικογένειά μου. Αυτή τη στιγμή δυστυχούμε γιατί δεν αγαπήσαμε την Οθωμανική τυραννία, των ομοθρήσκων μας, και αγωνιζόμαστε με τους Έλληνες για την ελευθερία.[5]
Με σεβασμό
Παϊράμης Λιάπης"
[Σπύρου Λουκάτου, «Τουρκο-αλβανικού φιλελληνισμού εράνισμα κατά την Ελληνικήν Εθνεγερσίαν», Αθηνά, τομ. ΟΓ'-ΟΔ', (1972-1973), σ. 60-61]
Κείμενο 2
Η ιστορία του Σεϊχουλισλάμη Χατζή Χαλίλ Εφέντη
Οθωμανού αξιωματούχου και μουσουλμάνου. Ο αξιωματούχος αυτός οριζόταν από τον σουλτάνο και είχε το δικαίωμα να εκδίδει δεσμευτικά διατάγματα σε θέματα Ισλαμικού Δικαίου.
Βρισκόμαστε στο 1821 και έχει ξεσπάσει η Επανάσταση στην Μολδοβλαχία. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β' κάλεσε επειγόντως στις 8 Μαρτίου 1821 στα ανάκτορα τους αξιωματούχους για σύσκεψη.
Ο Χατζή Χαλίλ Εφέντης αρνήθηκε να υπογράψει και διαβεβαίωσε τον Σουλτάνο, ότι κανείς Ρωμιός της Πόλης δεν είχε ποτέ ανάμιξη στην Επανάσταση του Υψηλάντη και δεν μπορούσε να υπογράψει φετφά (διάταγμα), για τη σφαγή αθώων.[8] Ο Σουλτάνος εξοργίσθηκε φοβερά και τον έδιωξε από το αξίωμά του. Τελικά τον έστειλε εξορία στην Προύσα, ενώ κρυφά έδωσε εντολή στους φρουρούς να τον σκοτώσουν στην πορεία και να πετάξουν το σώμα του στη θάλασσα. Έτσι τον συλλάβανε και τον κακοποίησαν τόσο βάναυσα που προτού απομακρυνθεί από την Πόλη, παρέδωσε το πνεύμα του.[9]
Ο Ελληνισμός της Πόλης και των περιχώρων γλύτωσε τότε από τον ολοκληρωτικό αφανισμό. Σε λίγες ημέρες ο Σουλτάνος έκανε άλλες σκέψεις, ωριμότερες, και δεν πραγματοποίησε την αρχική του γνώμη για γενική σφαγή των Ρωμιών.[10] Τελικά βγήκε διάταγμα να θανατωθούν μόνον οι αξιωματούχοι Ρωμιοί, Μητροπολίτες και εξέχοντες Έλληνες. Πρώτος απ' αυτούς ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' ο οποίος κατά διαταγή του Σουλτάνου, καθαιρέθηκε και απαγχονίσθηκε στην πύλη του Πατριαρχείου την 10η Απριλίου 1821.
Ο Σεϊχουλισλάμης Χατζή Χαλίλ Εφέντης θυσίασε μαρτυρικά τη ζωή του όχι για ομοεθνείς και ομοθρήσκους του, αλλά για αλλογενείς, αλλόθρησκους και υποτελείς και εδώ είναι η κορύφωση του μεγαλείου της θυσίας του.
Αποσπάσματα από το άρθρο του θεολόγου κου Κωνσταντίνου Βαστάκη στην εφημερίδα «Ειδήσεις» 24.2.2021
Κείμενο 3
18 Ιουλ 2020 ·
Πριν 300 χρόνια ακριβώς, σαν σήμερα, στις 18 Ιουλίου του 1720, ο Πέτρος Ιωάννου, κάτοικος του Κιλκίς εξισλαμίστηκε[11] . «Τιμήθηκε με τον ισλαμισμό, αφού απάγγειλε τις λέξεις της ομολογίας πίστεως και σώθηκε έτσι από τις ψεύτικες θρησκείες. Εγγυάται γι' αυτόν ο Χατζή αγάς.» Η ημερομηνία είναι η 11η Ραμαζάν 1132, δηλαδή η 18η Ιουλίου 1720. Υπογράφει ο ιεροδικαστής του καζά, δηλαδή της επαρχίας Αβρέτ Χισάρ* (που είχε έδρα το Κιλκίς), ο Μουσταφά Τσελεμπή Γιατζή. *Αβρέτ Χισάρ σημαίνει Γυναικόκαστρο.
Από Δημοσίευση στα κοινωνικά δίκτυα του κου Αριστέιδη Χατζή, Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Σε προηγούμενο μάθημα είχαμε δει ότι μπορεί να περιορίσουν την ελευθερία μας:
- Η γνώμη των άλλων
- Η ανάγκη να ακολουθούμε τις αποφάσεις της παρέας μας
- Η ανάγκη να ακολουθούμε τη μόδα και να αγοράζουμε ό,τι νέο κυκλοφορεί.
- Η τάση να υποτιμούμε όλους όσους θεωρούμε καλύτερούς μας
- Η τάση να κοροϊδεύουμε ή να ασκούμε βία σε όσους θεωρούμε χειρότερούς μας.
- Η τάση να εμποδίζουμε τον εαυτό μας ή και τον συνάνθρωπό μας να αποκτήσει γνώσεις, καταστρέφοντας το σχολείο, ή κάνοντας φασαρία.
- Η τάση μας να αποκτούμε ότι επιθυμούμε
- Η εξάρτηση από τα ηλεκτρονικά μέσα
- Η πίστη ότι ό,τι κοινοποιείται στα κοινωνικά δίκτυα είναι αλήθεια
- Η τάση να καταστρέφουμε το περιβάλλον μας
- Η τάση να κάνουμε την πόλη μας μη φιλική σε ανάπηρους και ανθρώπους με κινητικά προβλήματα.
Εργασία
· Διαλεξτε μερικά από τα παραπάνω στοιχεία που μπορεί να περιορίσουν την ελευθερία σας.
· Με βάση τα χαρακτηριστικά που έχουν οι ελεύθεροι άνθρωποι και που φαίνονται από τα κείμενα στις σημειώσεις δίπλα από τα κείμενα, διαλέξτε τι θα κάνατε για να κατακτήσετε και να διατηρήσετε την ελευθερία σας ως πολίτες στην Ελλάδα του μέλλοντος.
Χαρακτηριστικό: Αγώνας για την ελευθερία
Χαρακτηριστικό: Μίσος για την τυραννία
Χαρακτηριστικό: Επιλογή της ελευθερίας σε σχέση με τα πλούτη και τη δόξα.
Χαρακτηριστικό: Επιλογή της συλλογικής ελευθερίας από το ατομικό συμφέρον.
Χαρακτηριστικό: Επιλογή της ελευθερίας σε σχέση με θρησκεία και καταγωγή.
Χαρακτηριστικό: Η πίστη στην αξία της ανθρώπινης ζωής, αλλά και στον θεϊκό νόμο είναι ανώτερη από την ανθρώπινη εξουσία.
Χαρακτηριστικό: Χρειάζεται να αναλάβει κάποιος πρώτος τις ευθύνες του για να ακολουθήσουν κι άλλοι.
Χαρακτηριστικό: Η ελεύθερη συνείδηση η οποία καθορίζεται από ηθικές αξίες και ιδανικά είναι χαρακτηριστικό του ελεύθερου ανθρώπου.
Χαρακτηριστικό: ο Ελεύθερος άνθρωπος είναι έτοιμος να πληρώσει με τη ζωή του τις αξίες του.
Χαρακτηριστικό: Ο ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και να σώσει πολλούς
Χαρακτηριστικό: Μπορεί κάποιος να χάσει την ελευθερία του από φόβο, μίσος ή επειδή επιδιώκει τη δόξα, τα πλούτη ή μια καλύτερη ζωή.