Η πολιορκία του Μεσολογγίου
200 Χρόνια από την Επανάσταση του 1821Μαθήματα ζωής από την Έξοδο του Μεσολογγίου
Ενημερωτική Εισαγωγή
Το Μεσολόγγι αποτελούσε το κέντρο της επανάστασης στη Δυτική Στερεά γι' αυτό αποτελούσε και στόχο των οθωμανικών στρατευμάτων. Οι υπερασπιστές της πόλης, που είχαν ενισχύσει την άμυνα τόσο από την ξηρά όσο και από τη λιμνοθάλασσα. Στο Μεσολόγγι πήγαν για να βοηθήσουν ακόμη αρκετοί οπλαρχηγοί από τις γειτονικές επαρχίες. H πολιορκία ξεκίνησε στα τέλη Απριλίου 1825, πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις και διήρκησε έναν ολόκληρο χρόνο.
Aπό τον Φεβρουάριο του 1826 η κατάσταση για τους πολιορκημένους γινόταν ολοένα και δυσκολότερη. Σ' αυτό συνέτεινε ο έλεγχος της λιμνοθάλασσας από τον οθωμανικό στόλο και η αποτυχία μιας προσπάθειας για την άρση του θαλάσσιου αποκλεισμού. Οι μάχες γίνονταν συχνά σώμα με σώμα, ενώ ο κανονιοβολισμός της πόλης ήταν διαρκής. Έτσι, αποφασίστηκε η εγκατάλειψη της πόλης με νυχτερινή έξοδο που θα πραγματοποιούνταν την Κυριακή των Βαΐων του 1826. Το σχέδιο προέβλεπε την έξοδο από τρία διαφορετικά σημεία. Το σχέδιο ωστόσο είχε γίνει γνωστό στον Ιμπραήμ. Tα δύο σώματα των ενόπλων κατάφεραν πολεμώντας να ανοίξουν διαδρόμους μέσω των εχθρικών σωμάτων και να φτάσουν καταδιωκόμενοι ως την περιοχή του Ζυγού. Από εκεί πέρασαν στα Σάλωνα (Άμφισσα) αρχικά και στο Ναύπλιο στη συνέχεια, όπου έτυχαν υποδοχής ηρώων. O μύθος της "φρουράς του Μεσολογγίου" είχε ήδη δημιουργηθεί. Tο τρίτο σώμα ωστόσο δεν κατάφερε να διαφύγει. Η στιγμή της εξόδου επικράτησε πανικός, οι περισσότεροι γύρισαν πίσω στην πόλη και χάθηκαν μαζί της.
Στη συνέχεια θα διαβάσουμε τέσσερα κείμενα που είναι απομνημονεύματα*.
*Απομνημονεύματα ονομάζουμε τα κείμενα που έχουν γράψει οι ίδιοι οι αγωνιστές που έζησαν τα γεγονότα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουν αλλάξει λίγο για να μπορείτε να τα καταλάβετε.
Οδηγίες 1: Θα διαβάζετε ένα ένα ένα τα κείμενα και θα απαντάτε στις ερωτήσεις στα κουτάκια όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά. Μη βιάζεστε να απαντάτε. Αν χρειάζεται να ξαναδιαβάσετε το κείμενο.
Απομνημονεύματα Κασομούλη 1
«Αρχίσαμε, γύρω στις τα 15 Μαρτίου, να τρώμε τις πικραλήθρες, που είναι χορτάρι της θάλασσας. Τα βράσουμε πέντε φορές έως ότου έβγαινε η πικράδα, και το τρώγαμε με ξύδι και λάδι σαν σαλάτα, και με ζουμί από κάβουρες ανακατεμένο κι αυτό. Αρχίσαμε να κυνηγάμε και ποντικούς, αλλά ήταν δύσκολο και ήταν ευτυχισμένος όποιος τα κατάφερε να πιάσει έναν. Βατράχους δεν είχαμε δυστυχώς. Από έλλειψη της τροφής αυξάνονταν οι ασθένειες, πονόστομος και αρθρίτιδα. Σ' αυτή την κατάσταση βρισκόμασταν όταν μας έφτασε γράμμα των απεσταλμένων μας [στην Ελληνική Κυβέρνηση] στο Ναύπλιο. Μας πρότειναν στην ανάγκη, να φάμε και ο ένας τον άλλον.[...]» (Διασκευή από το πρωτότυπο)
Απομνημονεύματα Κασομούλη 2
«Η φρουρά [του Μεσολογγίου] είχε συνηθίσει να βαστά το τσαπί, το φτυάρι και το ντουφέκι στο χέρι... να τρέχει από τον πόλεμο στην εργασία και από την εργασία στον πόλεμο... Αξιωματικούς και στρατιώτες, δεν της έφτανε κανένας στην υπομονή, στη γενναιότητα και στην εργατικότητα. Δε συγκρίνεται με κανένα στην συνεργασία και στην ομοψυχία. Στον πόλεμο μπορούσες να τις παρομοιώσεις με τα πιο άγρια και τρομερά ζώα. Τρομεροί και σκληροί την ώρα του πολέμου με τις εχθρούς και άγγελοι μεταξύ τους. Τον πληγωμένο τον έπαιρναν αμέσως πέντε - δέκα σύντροφοί του, τον κουβαλούσαν μετά χαράς χωρίς να τις φαίνεται βάρος.
...Πνιγμένοι αξιωματικοί και στρατιώτες στον καπνό και στη σκόνη, στον ιδρώτα, και στο μπαρούτι αλειμμένοι στο πρόσωπο στα χέρια, με βραχνιασμενες φωνές, ίσα ίσα γνώριζες τον φίλο σου και τον διακρίνει μέσα στη μάχη...
Όλοι οι στρατιώτες φαίνονταν να τριγυρίζουν μέσα ατρόμητοι, σαν αιχμαλωτισμένα λιοντάρια που ζητούσαν να ωριμάσουν, να ξεσκίσουν, να πάρουν τις ζωές των εχθρών. Όλοι ζητούσαν εξόδους τις τον εχθρό, και τις να έκανε κίνηση τις τα μπροστά, ήταν ικανός να παρακινήσει όλους από συντονισμό και να γίνουν θαύματα».
(Διασκευή από το πρωτότυπο)
Η ηρωική αλλά και χωρίς ελπίδα απόφαση της εξόδου καταγράφηκε και επισήμως σε πρακτικό που απαγόρευσε ο Ιωσήφ Ρωγών στον γραμματέα Ν. Κασομούλη, η αρχή του οποίου είχε ως εξής:
«Στο όνομα της Αγίας Τριάδας. Βλέποντας τον εαυτόν μας, το στράτευμα και τους πολίτες, μικρούς και μεγάλους να στερούμαστε από όλα τα αναγκαία της ζωής εδώ και σαράντα ημέρες και ότι ήδη κάναμε το χρέος μας σαν πιστοί στρατιώτες της πατρίδος σ' αυτήν εδώ τη στενή πολιορκία και ότι, εάν μία ακόμη ημέρα υπομείνουμε περισσότερο, μάλλον θα πεθάνουμε όρθιοι στους δρόμους όλοι. Παράλληλα βλέποντας ότι χάσαμε κάθε ελπίδα βοήθειας και προμήθειας τόσο από την θάλασσα καθώς και από την ξηρά, ώστε να μπορέσουμε να κρατήσουμε, ενώ βρισκόμαστε νικητές του εχθρού, αποφασίσαμε ομόφωνα η έξοδός μας να γίνει βράδυ στις δύο η ώρα της νύχτας 10 Απριλίου, ημέρα Σάββατο και ξημερώνοντας των Βαΐων, κατά το εξής σχέδιο, είτε έρθεις είτε δεν έρθει βοήθεια». (και ακολουθούν οι οδηγίες για τον σχεδιασμό της εξόδου κατά τμήματα).
«Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων. Από το 1821 μέχρι του 1833 του Ν. Κασομούλη, (Επιμ. Γ. Βλαχογιάννης, Αθήνα 1939, τόμ. Β΄)
(Διασκευή από το πρωτότυπο)
Έξοδος του Μεσολογγίου: Πώς μπορούμε να πάρουμε ως παράδειγμα το έργο των αγωνιστών για να βελτιώσουμε την δική μας καθημερινή συμπεριφορά.